Dünyanın en iyi Orta Çağ temalı, açık haritada üs kurmaya dayalı gerçek zamanlı strateji oyunu. Çıkışından bu yana ara ara oynadığım AoE-4'te bugün itibariyle (30 Ağustos) oyunda 550 saati geride bıraktım ve tüm başarımlarını tamamladım. Oyun strateji türü içinde baştan aşağı kült olacak seviyede bir oyun olmakla kalmıyor, bildiğimiz AoE efsanesini de kat be kat ileri götürüyor. Görselleriyle, müzikleriyle ve birazdan bahsedeceğim olağanüstü yenilikçi oynanışı ve gelişimiyle yapılmış açık ara en iyi AoE oyunu olduğunu düşünüyorum.

Elbette zamanın geçmesi yeni teknolojilerin gelişmesiyle görsellerindeki iyileştirme üzerinde pek durmayacağım. Oldukça iyileştirilmiş grafiklere ve efektlere sahip. Oyunu daha çok ön plana çıkartan özelliği oynanışından kaynaklanıyor. Her ulusu oynarken bir diğerinden başkasını oynadığınızı size hissettiren her biri kendine özel mekaniklere sahip medeniyetlerle oynuyorsunuz. Demek istediğim şu; AoE-2'den alışık olduğumuz birçok ırk ancak çok küçük farklarla bize sunulan oynanış özelliklerinden çok başka bir deneyim var AoE-4'te... Tabi ki bu bir inceleme olduğundan ulusların her birine tek tek deyinmeyeceğim ancak daha anlaşılır olabilmesi adına bir iki örnek vereceğim. Ruslar olarak oynarken o milletin tarihteki konumlarını da alıntılayıp esinlenilerek yapılmış bir ormancı-avcı-süvari ulusuyla oynuyorsunuz. Haritada kestiğiniz her hayvanın altın bedeli var ve bu ırka özel öncü süvarilerinizle, köylülerinizle veya herhangi bir biriminizle bu hayvanları öldürdüğünüzde bir altın puanı kasıyorsunuz ve belirli aşamaları geçtiğinde (max500) kademeli olarak yeni özellikler kazanıyorsunuz. Taş sur kuramıyorsunuz ancak ormanları bu ırka özel kereste kampı-gözcü kulesi eşleşmesiyle çok daha hızlı kesebiliyorsunuz. Osmanlılar olarak oynarken ise sürekli olarak seçtiğiniz üniteyi bedelsiz ve otomatik üreten askeri okullar kurabiliyorsunuz. Vezir puanları kasarak yine bambaşka çeşitli güçlendirmeler elde edebiliyorsunuz. Örneğin Moğollar olarak oynarsanız tamamen göçebe bir hayat sürüyorsunuz ve taş çıkartamıyorsunuz. Bunun yerine taş madeni üzerine kurduğunuz bir "ovo" üzerinden otomatik taş geliri elde ettiğiniz gibi bu Ovo'nun kapsama alanı içerisine kurduğunuz binalarınızın her birine özel, özel geliştirmeyi biriktirdiğiniz taş karşılığında yükseltebiliyorsunuz. Göçebe olduklarından nüfus binası kurmanıza ihtiyacınız olmadığı gibi tüm binalarınızı olduğu gibi başka yere "göç" ettirebiliyor, yerlerini tüm haritada yeniden inşa etmeden değiştirebiliyor veya taşınabiliyorsunuz. Sözün özü her ulus kendine has başka bir karakterle oynanışa sahip ve her birini oynarken bir diğerinde yaptıklarınızın aynısını yapmıyorsunuz ve bu durum oyunu çok güçlendiriyor.

https://gtm.you1.cn/sharedfiles/filedetails/?id=3154351449


Çağ atlarken önceki oyunlardakinden farklı olarak ana bina üzerinden bir geliştirme olarak değil, her ırkın kendine özgü çağ atlama sistemiyle bunu gerçekleştiriyorsunuz. Olağan çağ atlama sisteminde her ırkta her çağın iki ayrı özel binası oluyor. Bu binalardan birini seçip inşa ediyorsunuz ve oyununuzu ona göre şekillendirmeniz gerekiyor. Ör: İngilizler olarak oynarken ilk çağı atlarken "Kral Manastırı" veya "Okçuluk Okulu" binalarından birini seçerek işçilerinize bu binayı inşa ettiriyorsunuz. Ancak burada öyle bir etken devreye giriyor ki oyunun tadını daha da güzelleştiriyor. Bir binayı yaptığınızda diğerini artık yapamıyorsunuz (Ör.Çinlilerde veya onun varyasyonu olan Zhu Xı'nin Mirası olarak oynuyorsanız bu ırklara özel olarak hanedan sistemi olduğundan tüm binaları kurmanıza olanak tanınıyor) ve kurduğunuz "Çağ Simgesi"nin özelliklerini kazanıyorsunuz. Bir kez "Çağ Simgesi" inşa edildiğinde o oyun içinde diğeriyle değiştiremiyorsunuz. Bu nedenle taktiğinize uygun olanı, haritaya uygun olanı seçmelisiniz. Ör. ortasında büyük bir su arazisi bulunan bir haritada oynuyorsunuz ve ortak marketlerden biri (her haritada en az iki adet ortak veya tarafsız market oluyor) suyun içinde ve diğeri de yakınınızda olduğundan (Markete ne kadar uzaksanız o kadar çok gelir elde ediliyor) tüccar-süvari bir ırk Fransızlar ile oynuyorsanız ilk "Çağ Simgeniz" olarak "Tüccar Loncası"nı kurarsanız büyük bir hata yapmış oluyorsunuz. Çünkü buradan çıkan kara tüccarları denizin içinde ilerleyemiyor ve dolayısıyla işlevsiz kalıyor. Sonuçta bu durum da elindeki olanakları önündeki olasılıklara uydurma sanatı "strateji"nin uygulanabilirliğini oyunda muazzam derecede arttırıyor.

https://gtm.you1.cn/sharedfiles/filedetails/?id=3157596087

Kısaca seferlerine değinecek olursak oldukça çeşitli olarak Rusların tarih sahnesine çıkışını, Moğol istilasını, Eyyübilerin ve Abbasilerin Arap Yarımadasındaki mücadelelerini, Fransız-İngiliz savaşlarını konu alan savaşlara ve seferlere tanıklık ediyorsunuz. Ayrıca her açama için ayrı bir oyun içi ödül kazanırken, "tarihten bir sayfa" adı altında bir bilgi metninin de kilidini açıyorsunuz. Bunlara ek olarak her kısım için özel olarak hazırlanmış videoları ve kısa belgeselleri de izleyebiliyorsunuz.

Sürekli olarak güncel tutulan oyuna sırasıyla ilk önce Malililer ve Osmanlılar eklenirken, sonrasında Dlc olarak Japonlar ver Bizanslılarla birlikte dört ırk varyasyonu; Eyyübiler(Abbasiler), Zhu Xi'nin Mirası(Çinliler), Ejderha Tarikatı(Kutsal Roma İmparatorluğu) ve Jean d'Arc (Fransızlar) eklendi. Yeni bir dlc için yapımcılar online interaktif bir talep sistemiyle sizlere anketler sunuyor ve ona göre yenilikleri getiriyorlar. Ayrıca her gün günlük görevler ve belirli zamanlarda açılan etkinlik oyunlarıyla ve dereceli harita rotasyonlarıyla oyun hep güncel tutuluyor.

https://gtm.you1.cn/sharedfiles/filedetails/?id=2981814127

Sonuç olarak harika yenilikçiliğiyle, oynanışıyla, müzikleriyle, görselleriyle tam bir strateji şöleni sunan AoE-4 üst düzey bir oyun olmakla kalmadığı gibi alanında dünya birincisi olmayı hak eden bir oyun diyebileceğimiz kalitesiyle şiddetle önermem dışında bir şansı bana tanımıyor. Sağlıcakla kalın...

Minecraft Dungeons'tan daha kötü.

https://gtm.you1.cn/id/artifexyus/recommended/1672970/

Şakası bir yana size neden bu oyunu önermediğimi ve oyuna iyi-kötü eleştirilerimi aşağıda yazıyorum.

Görselleri ve grafikleri açısından bu tarz oyunlar içinde benim görüp tanık olduklarım arasında en iyisine sahip. Müzikleri çok güzel. Efektleri, sinematikleri, fotoğrafları, işlemeleri, ara sahneleri ve sanat yönetimi çok güzel. Geniş büyük haritasında sizi çoğunlukla serbest bırakan bir oyun. Dünyasının içi dolu ve her yerinde birileri bir hikaye anlatıyor, bir şeyler yapıyor ve bir canlılık var. Görevler bazında ise bu canlılık iyice oyuna yedirilmiş ve sürekleyiciliği sağlanmış. Hikaye tarafından oynamak isterseniz tıpkı büyük evreni ve dolu haritası gibi gerçekten uzun ve doyurucu bir içeriğe sahip ancak bunu bitirdikten sonra yeterince fazla içeriğe sahip olmadığını düşünüyorum. Çok çeşitli zindanlara veya etkinliklere vb. şeylere katılabiliyor olsanız bile sürekli kendini çok fazla tekrarlayan bir yapının içine düştüğünüzü hissediyorsunuz. Zaten onun içindir diye düşünüyorum sınıf sistemini bu oyuna adapte etmişler çünkü aynı hikayeyi diğer karakterlerle de deneyimleyerek oyun süresini kısa yoldan uzatmak amaçlanmış. Yine de bir kere bunu bitirdikten sonra ikincisi, ilki kadar etkileyici olmayacaktır.

Birincisi bu oyunda bence sınıf seçmenin olmaması lazım. "Öyle yapılmıştır" ya da "Oyunun yapısı böyledir" diyebiliriz bu bir neden sayılmayabilir ancak eğer sınıf sistemi varsa bile yeterince iyi dengelenmiş olması lazım ve çeşitliliğinin bol olması lazım. Ben istediğim gibi karakterimi geliştirip istediğim gibi oynayabiliyor, istediğimle istediğim zaman değiştirip devam edebiliyor olmam lazım. Oyunda böyle bir içerik yok. Ayrıca oyunda meta sistemi var. Yani her karakter her zaman güçlü olmadığı gibi her karakterin de her becerisi veya yeteneği güçlü olmuyor. Ör: Diyelim ki ben bir büyücü oyuncusuyum. Büyücünün soğuk, ateş, elektrik vb. temelli yetenekleri var ama her sezonda ya da metada bunların hangisinin güçlü olacağı değişiyor. Yani siz elektrik kullanan bir büyücü oynamak istiyorsunuz ama oyun öyle bir ayarlanmış ki ya başka bir özellikte sizi bu karakteri oynamaya zorluyor ya da hiç o karakteri değil de mesela haydut veya barbar karakteriyle oynamaya itiyor.

İkincisi oyunun durdurulabilir olması lazım ancak online olduğundan mümkün değil. Zaten belirli bir bölgede kısıtlı olarak pvp özellikleri olan bir oyun. Ayrıca pvp yapan %2-3 civarındadır (o da sürekli değişken oyuncularla). İsterseniz eşli de oynanabilecek bir oyun. İnsanları zorla bir ağa veya servera bağlayarak oynamalarını dayatmak kesinlikle yanlış olmuş. Oyunun ayarlar kısmından "erişebilirlik" bölümünden diğerleriyle olan iletişiminizi tamamen kapatabiliyor ve oyun içinde de karşılaşmayacak şekilde düzenleyebilseniz bile sizi o server veya ağa bağlanmaya mecbur bırakıyor. Belki %99.9'unu tek başınıza oynadığınız oyunu ağa bağlanmadığınız bir yerde oynayamıyorsunuz. Ayrıca inanılmaz derecede yüksek ağ bağlantısı hatasıyla karşılaştığım bir oyun. Bir yere gidiyorum "ağ bağlantısı kesildi"(yoldayken az karşılaştım), ışınlanma atıyorum "ağ bağlantısı kesildi" uyarısı veren bir oyun. Hele ki çoğunlukla ışınlanma yaptığınızda (ilk sezonda 10 kerede kesinkez 9 kere, bu son sezonda ise 10'da 5-6 kere bununla karşılaştım.) "ağ bağlantısı koptu" hatası veriyor ve karakter seçme menüsüne sizi atıyor.

Üçüncüsü oyunun karakterleri ve oynanış biçimi mobayı andıran bir temelle yapıldığından öyle görünse bile yeterli yetenek ve oynanış çeşitliliğine sahip değil. Sadece altı beceri yuvanız var ve sadece belirli özellikler birbirleriyle eşleşebiliyor. Dört temel, dört çekirdek, dört büyü (veya sınıfınıza göre bu tarz), dört savunma, üç ulti, dört de güçlü pasif yeteneklerden seçim yaparak oynayabiliyorsunuz. Ulti ve güçlü pasiflerden sadece bir tanesini seçmenize olanak tanıdığı gibi az önce bahsettiğimden ötürü sadece bir tip yetenek esaslı oynayabiliyorsunuz. Büyücü örneği verdiğimden onun üzerinden örneklemeye tekrar devam edeceğim; ben neden koca bir bar üzerinde 10-20 beceriyi kullanamıyorum ? 50 seviyeden sonra artık ana yetenek ağacına yükseltme yapamıyorsunuz ancak maksimum seviye 100. 50 seviyeden sonra ise "Mükemmeliyet Ağacı" üzerinden pasif güçlendirmelere gidiyorsunuz. Ben belki sadece bir beceri kullanıp kalan 99'unu mükemmeliyet ağacına ya da tersine mükemmeliyete vermeyip sadece ana yetenek ağacına yetenek puanımı harcamak istiyorum, neden buna olanak tanımıyorsunuz? Tüm bunlara ek olarak neden karaktere özel becerileri (bahsettiğim şey örneğin güç,irade ya da zekaya özel olarak puan vermektir) seviye bazlı yükseltemiyorum?

Dördüncüsü oyun içindeki mabetler ve süreleri rastgele ve çok kötü olarak eklenmiş. Neredeyse hiçbir etkisi yok. İksir sistemi yine çok kötü ayarlanmış. Zaten sürekli olarak bol bol her yerden düşüyor. Oto yenileme ekleseydiniz de görsel karmaşadan kurtulsaydık çünkü anlamsız. Ek olarak mana/enerji/ruh vb. şeylerin iksiri yok. Ya otomatik yenileniyor ya da karakterin kendi veya eşyaların üzerinden bunları karşılıyorsunuz. Kısaca boşuna, koymak ya da eklemek için eklenmiş can-mana iksir sistemi var. Hiç koymasalar çok daha iyiydi.

Beşincisi harita ya da kamera 360 derece dönmüyor. Size dayattığı açıdan oyunu oynamak zorundasınız. Oyun kontrolcüyle (oyunun tamamını kontrolcüyle oynadım) daha rahat oynanabilir olarak tasarlanmış. Önem verdiğim için değinmeden geçemeyeceğim, oyunun kıyafet tasarımları rezaletül vahşet derecesinde çok kötü buldum. Hem oyun içindeki genel elde edebildiğiniz kıyafetler hem de premium olarak parayla satın alınan kozmetikler aynı şekilde facia kötü tasarımlar. Renk paletleri aynı şekilde çok kötü. Ayrıca yine palet şekilnde seçim yapıyorsunuz, tek tek istediğiniz bölgeyi istediğiniz renkte ayarlamanıza izin vermiyor. Karakter yaratım kısmı da çok cılız ve kısır kalmış. Dlcler ekstra bir içerik sunmayıp sadece kozmetik olmasına karşın inanılmaz derece oyunun kendisi gibi çok pahalı. Bu pahalılık sadece ülkemiz özelinde değil dünya çapında bir pahalılık. Ederinin üzerinde fiyatlandırmalara sahip bir oyun.

Sonuç olarak yukarıda bahsettiklerimden ötürü bu oyunu önermiyorum.