Pumeks (z łac. pumex), dawniej pemza - to wulkaniczna skała magmowa zbudowana z porowatego (ponad 50% porów) szkliwa wulkanicznego powstałego z silnie gazującej, pienistej lawy. Ma szklistą, drobnoziarnistą strukturę. Powstaje głównie z kwaśnych odmian lawy (riolitowej).

Pumeksem nazywa się też czasem mocno porowaty materiał piroklastyczny.
Sposób powstania

Kiedy lawa wydostaje się na powierzchnię, na skutek obniżenia ciśnienia rozpuszczone w niej gazy wydzielają się w postaci pęcherzyków (podobnie jak po odkręceniu butelki z gazowanym napojem). Jednocześnie lawa stygnie i twardniejąc tworzy "pianę". Pumeks ma najczęściej jasne kolory: jasnobrunatny, jasnoszary, białawy, niebieskawy. Skład chemiczny to kwarc, plagioklaz i biotyt.
Złoża

Wielkie złoża pumeksu występują w Armenii i na Wyspach Liparyjskich.
Zastosowanie

Jest stosowany w budownictwie jako materiał izolacyjny oraz jako środek filtracyjny. Pumeks jest także stosowany do usuwania zrogowaciałego naskórka i odcisków, umożliwia usuwanie trudnych do usunięcia zabrudzeń. Używany jest do utrzymania higieny kończyn. Należy jednak pamiętać, aby często zmieniać pumeks z tego względu, iż ulega on zabrudzeniu, co powoduje szybki rozwój bakterii.